Schaalvergroting 3.0
Juiste keuzes maken bij nieuwbouw en uitbreiding
De afgelopen decennia hebben we in de tuinbouw verschillende schaalvergrotingen gezien. Dat is al zolang als ik me kan herinneren. Door één daarvan startte mijn loopbaan in de energiesector. Toen ik hier kwam werken ongeveer 10 jaar geleden, werd ik op twee projecten gezet. Het eerste was het opstellen van een versnelde procedure voor het wijzigen en verwijderen van gasvoorzieningen. Als een tuin ging uitbreiden door het bedrijf van de buren over te nemen, waren er teveel gasaansluitingen en konden er gasaansluitingen vervallen. Uiteraard mochten de aangesloten bedrijfswoningen daardoor niet in de kou komen te zitten.
Een tweede project betrof de professionalisering van onze dienstverlening op het gebied van beheer en onderhoud van particuliere middenspanningsinstallaties. Doordat bedrijven groter werden, werd de vraag naar elektriciteit ook groter. De hausse van WKK’s was op zijn hoogtepunt. Tuinders schaften massaal een eigen middenspanningsinstallatie aan, die door professionals onderhouden moet worden. In die periode vervijfvoudigden we ons klantenbestand van servicecontracten voor elektrotechniek. Over schaalvergroting gesproken.
Keuzes in verduurzaming bij nieuwbouw en renovatie
Op dit moment lijkt de financiële crisis voorbij en is het investeringsklimaat aangetrokken. En ik zie weer een schaalvergroting ontstaan. In het Westland, maar zeker ook daarbuiten. Nieuwbouwcomplexen en uitbreidingen naar tientallen hectares zijn niet ongewoon. Aangezien dit keuzes zijn voor de lange termijn, is het verstandig om goed na te denken over de invulling van de energiebehoefte. Het gebruik van WKK’s blijft verstandig vanwege de behoefte naar elektriciteit, warmte en CO2. Toch moet je onderzoeken welke technieken je verder helpen naar lagere energiekosten en/of meer opbrengsten. Zonder daarbij de afgesproken duurzame ambities uit het oog te verliezen. In 2020 moeten nieuwbouwbedrijven namelijk energieneutraal zijn. In 2050 zelfs de gehele tuinbouwsector. Zo hebben we dat in Nederland in het Energieakkoord met elkaar afgesproken. Ook de tuinbouw heeft daar zijn handtekening onder gezet. Maar hoe dan?
LED, aardwarmte, zonnepanelen of toch iets heel anders
Zolang de energiekosten bij tuinders onderdeel zijn van de business case bij nieuwbouw en renovatie, zijn hier winsten te behalen. Nu 10 jaar later krijg ik daar weer klantvragen over. Ik zet er een paar op een rijtje die ik regelmatig in de praktijk tegenkom. Ik pretendeer hier overigens niet uitputtende te zijn:
Met of zonder LED: that’s the question
LED-verlichting wordt momenteel al toegepast. Het is (nog) een kostbare investering, maar er zijn veel mogelijkheden. De verschillende kleuren licht kunnen slim worden toegepast en vorm van de gewassen beïnvloeden. Nadeel is dat je minder warmteopbrengst hebt. Led is bij nieuwbouw nog niet een no brainer, maar LED-lampen worden wel steeds beter en goedkoper en worden daarmee een aantrekkelijk alternatief bij de keuze voor groeilicht.
Aardwarmte
Een andere is Aardwarmte. Aardwarmte biedt enorme kansen voor de glastuinbouw.
Het vervult een grote warmtebehoefte tegen een stabiele prijs en is 100% duurzaam. Aardwarmte is ook niet iets wat je even doet. Alle betrokkenen en de directe omgeving moeten aangesloten zijn. De politiek gaat gas uitfaseren en een aansluiting op een warmtenetwerk met aardwarmte is dan een alternatief.
Nog één probleem op te lossen: zonder gas geen CO2. Hiervoor komen opslagtanks in schwang. En zolang het nog nodig is, blijven de ketels en de WKK’s hun diensten bewijzen.
Er is nog veel subsidie nodig om aardwarmteprojecten te realiseren, maar iedereen is het er over eens: aardwarmte biedt enorme kansen voor de tuinbouw.
Zonnepanelen
De prijsdaling van zonnepanelen is sensationeel. En de oppervlaktes van tuinbouwbedrijven en de bijbehorende schuren lijken ideaal voor een groot aantal zonnepanelen. Er zijn subsidies mogelijk die de business case aantrekkelijk kunnen maken. Maar vooralsnog is het niet erg slim je glas te bedekken met zonnepanelen omdat dit de traditionele opbrengsten in de weg zit. Maar ook deze technologie gaat verder en een beetje geduld is hier gevraagd. NASA wekt miljoenen kilometers hier vandaan elektriciteit op met technieken die we in de toekomst terug gaan zien in het glas of schermdoeken.
Voor nu kun je wel je schuur of distributiecentrum voorzien van zonnepanelen. Het is zelfs mogelijk om deze apart te bemeten en aan te kunnen tonen dat je hiervoor volledige duurzaam opgewekte stroom gebruikt. Deze informatie is dan weer interessant voor de toekomstige business case als de schermdoeken en glaspanelen er zijn.
Iets heel anders
Je kan nog een scala aan duurzame innovaties bedenken. Smart grids bieden uitkomsten, zoals we ook al zien bij ECW waar tuinders onderling slim de energievoorziening met elkaar afstemmen. Maar de invulling van de duurzame ambities gaat verder dan energie. Ook de biologische bestrijding in de kas, de waterhuishouding, afspraken met ‘groene’ leveranciers en zelfs het elektrificeren van het wagenpark behoort tot de opties. Veel kleine innovaties kunnen uiteindelijk grote impact hebben op de verduurzaming van de tuinbouw.
Ga op ontdekkingsreis
In die 10 jaar dat ik hier nu werk, heb ik ervaren dat nieuw bouwen en uitbreidingen een ontdekkingsreis is. Je begint aan een traject en ontdekt telkens nieuwe uitdagingen die om keuzes vragen. Je kunt maar één keer nieuwbouwen. Uitbreiden vergt sowieso aanpassingen aan je installatie en ook dit wil je zo goed mogelijk doen. Het maken van die keuzes doe je niet alleen. Je schakelt adviseurs in op het gebied van teelt, kassenbouw en dus ook energie-expertise. Daarbij blijf je ook goed om je heen kijken. Welke keuzes maken mijn collega-tuinders? Wat gebeurt er in de omgeving waar ik slim op in kan spelen? En wat zijn de kansen en verplichtingen vanuit wet- en regelgeving? Voor het beantwoorden van die keuzes volg je je gevoel, je portemonnee, je ambitie, bewezen technieken, de wet en de input van professionals. Die experts hoeven echt niet altijd de hoofdprijs te kosten. Een nieuwbouw of uitbreiding kost namelijk al genoeg.
